160 lat temu, 22 stycznia 1863 r., Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego na terenie Królestwa Polskiego, a 10 dni później na Litwie rozpoczęło się Powstanie Styczniowe. Powstanie zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego, trwało do jesieni 1864, miało charakter wojny partyzanckiej, a przez oddziały powstańcze przewinęło się około 200 tys. osób.

Mimo początkowych sukcesów Powstanie zakończyło się klęską. Szacuje się, że w walkach zginęło od 10 do 20 tys. powstańców, około 40 tys. zesłano na Sybir, a kolejne 10 tys. wyemigrowało. Ziemie zaboru rosyjskiego zostały objęte brutalnymi represjami, pacyfikowano wsie, grabiono dobra kultury. W 4 lata po Powstaniu zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, a w następnych latach zlikwidowano szereg polskich instytucji, skasowano klasztory katolickie, skonfiskowano 1600 majątków szlacheckich, uruchomiono intensywną rusyfikację.

Mimo klęski i dotkliwych jej konwekcji, zryw niepodległościowy dał asumpt dla dążeń niepodległościowych kolejnych pokoleń Polaków. Zarzucono politykę ugody wobec zaborcy, a pamięć o Powstaniu przez wiele lat budowała tożsamość narodu. Uważa się też, że Powstanie Styczniowe przyczyniło się do korzystniejszego niż w dwóch pozostałych zaborach i w etnicznej Rosji uwłaszczenia chłopów, co z kolei umożliwiło skok cywilizacyjny tych terenów.