Historia parafii radymniańskiej sięga początków diecezji przemyskiej. Kazimierz Wielki wydając w Sandomierzu 1.II.1366 roku dokument lokacyjny Radymna dla Bernarda z Szynwałdu, przeznacza 2 łany na uposażenie kościoła parafialnego. Zaznaczyć tu trzeba, że nazwa miejscowości pochodzi od nazwy rzeki określanej wtedy „Radimpna” i obejmuje zarówno lewobrzeżną, jak i prawobrzeżną jej część.
W 1377 roku ks. Władysław Opolczyk, wielkorządca Rusi z ramienia króla Ludwika Węgierskiego, nadaje osadzie prawo magdeburskie, które gwarantowało lepsze warunki ekonomiczne rozwoju Radymna. Podobnie ofiarowanie tej wsi przez jego córkę, królową Marię, biskupom przemyskim, stanowiło korzystną okoliczność, bo potem kapelan króla Jagiełły, bp Janusz Lubieński, jako pasterz naszej diecezji, wyjednał od monarchy prawa miejskie dla miejscowości.
Pierwotne centrum osadnicze Prochaska, Gottfried i Burszta zgodnie umieszczają na prawym brzegu Rady, uzasadniając to usytuowaniem kościoła św. Mikołaja, dworu biskupiego i wójtostwa. Dopiero nadanie praw miejskich Radymnu w 1431 roku przesunęło środek ciężkości osady na wzgórze północne, dotąd mniej zagospodarowane, co ułatwiło wytyczenie rynku i regularnych ulic.
W związku z tym wybudowany przy rynku kościół św. Wawrzyńca, który siłą rzeczy stał się kościołem parafialnym, przejął także uposażenie kościoła świętomikołajskiego, który odtąd stal się filialnym, zarządzanym przez komendarza zależnego od proboszcza w Radymnie. Pierwszy znany z imienia proboszcz, ks. Jerzy, występuje pod rokiem 1420, w tym też roku występuje kanonik Kapituły Przemyskiej, Mikołaj z Radymna, co może dowodzić istnienia jakiejś szkółki przy parafii.
Korzystniejsze położenie kościoła św. Wawrzyńca, będącego świątynią miejską, zaowocowało zwiększeniem liczebności duchowieństwa. Poza komendarzem dla Skołoszowa, występuje wikary, dwóch altarzystów: jeden dla altarii tzw. Literackiej, drugi – św. Wawrzyńca, prepozyt kościoła szpitalnego św. Ducha i kaznodzieja, którym w 1546 roku był Jan Hieronim Piekarski.
Ten ostatni nie zapisał się zbyt chlubnie w dziejach parafii, bo pochodząc ze szlachty (pieczętował się herbem „Topór”) sprzyjał szerzącym się wtedy nowinkom religijnym i skłaniał się ku protestantyzmowi. Oczyszczony z zarzutów otrzymuje probostwo w Chyrowie, które trzyma tylko do 1554 roku, a odtąd staje się pastorem zboru kalwińskiego, a potem ministrem arian, tzw. „braci polskich” na Podlasiu.
W Radymnie, podobnie jak w Brzozowie, zamiejscowej siedzibie biskupa, obradował synod diecezjalny w 1529 roku, którego uchwały dotyczą składek na budowę katedry, troski o poziom intelektualno – moralny duchowieństwa, przepisów odnośnie służby Bożej, a nawet pewnych zarządzeń natury gospodarczej.
Niestety przychodzą na Radymno chwile najazdu tatarskiego w 1623 i 1624 roku, które niszczą prawie całkowicie miasto, a później wszystkie niedole wieku XVII. Spalony kościół św. Wawrzyńca odbudował „wielmożny pan Chodorecki” dopiero w 1670 roku. Ponieważ był on drewniany, proboszcz ks. Sebastian Zawadzki, którego podobiznę utrwalono w zakrystii, wzniósł obecny murowany przed rokiem 1730. Proboszczowie w Radymnie zostawali lub bywali biskupami: Stanisław Grochowski, Ludwik Załuski, Franciszek Szembek i Andrzej Pruski. Parafia była bardzo rozległa i obejmowała przed usamodzielnieniem Michałówki (1763) poza Radymnem 10 wsi: (Skołoszów był traktowany jako przedmieście Radymna), Sośnica, Święte, Drohojów, Zadąbrowie, Zamiechów (2 część do Łowiec), Zamojsce, Duńkowice, Grabowiec, Nienowice i Michałówka. Była to więc i parafia bogata.
Pod rządami austriackimi zlikwidowane zostały: kościół w Skołoszowie i szpitalny w samym mieście, zniesione beneficja proste obu altarzystów i kaznodziei. Piękne stalle z obrazami doktorów Kościoła i Patronów Polski świeciły pustkami. Probostwo należało do kapituły katedralnej w Przemyślu, która wyręczała się komendarzami i wikarymi. Z tych jedynie ks. Leon Pastor przejawił więcej troski remontując gruntownie kościół w 1891r. Następny gruntowny remont to nowe czasy ks. Ludwika Dyszyńskiego i ks. Kazimierza Goleni. Kościół otrzymuje polichromię w wykonaniu Stanisława Jakubczyka, nowe tynki zewnętrzne, miedziany dach, a potem następuje restauracja wnętrza. Złotem świecą szaty Apostołów i dalmatyki świętych diakonów z wielkiego ołtarza, do dawnego blasku wróciły też ołtarze boczne. Przy kościele funkcjonuje przedszkole parafialne i prężnie działa duszpasterstwo grup specjalnych, zwłaszcza dynamicznie rozwijają się Kręgi Rodzin.

Temat opracowany dzięki życzliwości ks. prałata Kazimierza Goleni – proboszcza parafii Radymniańskiej.

Literatura:

Prohaska Antoni „Radymno – miasteczko i klucz b-pów przemyskich” Lwów 1891.
Burszta Józef „Zabudowa Radymna w połowie 18 wieku” Rzeszów 1958r.
Gottfried Kazimierz ” Z przeszłości Radymna” Przemyśl 1964r.

Wykaz proboszczów radymniańskiej parafii nadesłał Dr Zbigniew Moszumański.

Parafia Radymno została w I połowie XVII wieku inkorporowana do Kapituły Przemyskiej obrządku łacińskiego. Ona była też wówczas rzeczywistym proboszczem w Radymnie. Do pełnienia zaś funkcji duchownych w parafii ordynariusz wyznaczał komendarza. Ponieważ księgi metrykalne były prowadzone od 1724 r., można było więc ustalić poszczególnych duszpasterzy kościoła pw. św. Wawrzyńca w Radymnie:
do 1724 – Szymon Jędrzejowski
1728-1732 – Maciej Kościelecki
1732-1736 – Jan Kisiel
1736-1753 – Wojciech Miliczewski
1753-1757 – Franciszek Cymiński
1757-1773 – Tomasz Radomski
1773-1776 – Antoni Wawrzkiewicz
1776-1787 – Jan Gackiewicz
1787-1814 – Jerzy Antoniewicz
1814-1852 – Franciszek Tarnowski
1852-1858 – Józef Januszkiewicz
1858-1875 – Stanisław Czaporowski
1875-1898 – Leon Pastor
1898-1904 – Stanisław Kulig
1904-1920 – Wojciech Szafrański )*
1920-1921 – Marcin Rolewski (administrator)
1921-1938 – Tomasz Włazowski
1939-1946 – Konstanty Chuchla
1946-1959 – Franciszek Michalec
1959-1988 – Ludwik Dyszyński
1988-2006 – Kazimierz Golenia
2006 – obecnie Czesław Jaworski
(według kroniki parafii Radymno)

)*-od 1912 r. proboszcz samodzielnej parafii (austriackie Ministerstwo Wyznań reskryptem L. 23576 z 5 czerwca 1912 r. utworzyło samodzielne probostwo w Radymnie).

artykuł pochodzi z archiwalnej strony Radymna, został opublikowany przez p. Witolda Pawlika